ساختار سازمان ماتریسی یکی از پیچیدهترین ساختارهای گزارشگری است که یک شرکت میتواند اجرا کند. در ادامه بخوانید تا بدانید چرا یک شرکت ممکن است ساختار سازمانهای ماتریسی را برای مجموعه و کارکنان خود اجرا کند.
سازمان ماتریسی چیست؟
ساختار سازمان ماتریسی یک ساختار شرکتی است که در آن روابط گزارشدهی به عنوان یک شبکه یا ماتریس به جای سلسله مراتب سنتی ایجاد میشود. بهعبارتدیگر، کارکنان اغلب روابط گزارشدهی دوگانه با یک مدیر عملکردی و یک مدیر محصول دارند. یک سازمان حرفهای عملکردی صعودی دارد. و سازمانهای ماتریسی در مسیر رشد به سمت حرفهای شدن پیش میروند.
نمونهای از ساختار سازمان ماتریسی
در دهه 1970، فیلیپس، یک شرکت الکترونیک هلندی چندملیتی، مدیریت ماتریسی را با مدیرانش ایجاد کرد، که هم به یک مدیر جغرافیایی و هم به مدیر بخش محصول گزارش میدادند. بسیاری از شرکتهای بزرگ دیگر، از جمله کاترپیلار تراکتور، هواپیمای هیوز، و تگزاس اینسترومنتز نیز گزارشهایی را در راستای عملکرد و پروژه ایجاد کردهاند.
مزایای سازمان ماتریسی
در یک سازمان ماتریسی، مدیریت به جای رتبهبندی پرسنل در خطوط عملکردی، جغرافیایی یا محصول، هر دو را دارد. کارکنان به یک مدیر عملکردی که میتواند در مهارتها کمک کند و به اولویتبندی و بررسی کار کمک کند، و مدیر محصولی که پیشنهادات محصول شرکت را هدایت میکند، گزارش میدهند. ساختار سازمان ماتریسی مزایایی به همراه دارد:
- منابع را میتوان به طور موثر به عنوان کارشناسان و تجهیزات بین پروژهشها به اشتراک گذاشت.
- محصولات و پروژهها بهطور رسمی در بخشهای عملکردی هماهنگ میشوند.
- کارمندان با افراد زیادی در تماس هستند که به اشتراکگذاری اطلاعات کمک میکند و میتواند روند تصمیمگیری را سرعت بخشد.
- کارمندان باید به طور مستقل کار کنند و در میان روسای رقیب خود کمی مدیریت داشته باشند. این کار میتواند انگیزه و تصمیمگیری را در کارکنانی که از آن لذت میبرند، افزایش دهد.
معایب سازمان ماتریسی
ساختار سازمان ماتریسی اغلب به دلیل کشش متناقض منابع، چالشبرانگیزترین شکل سازمان، برای کار در نظر گرفته میشود. درگیریها میتواند به جنگ و دشواری در تعیین مسئولیت منجر شود. معایب اصلی ساختار ماتریسی عبارتنداز:
- تعیین اینکه چه کسی مسئول نتایج مالی عملیاتی است میتواند دشوار باشد و روابط گزارشدهی دوجانبه حسابداری بهای تمام شده را پیچیدهتر میکند.
- گروه دوم مدیران هزینهها را افزایش میدهد.
- تغییرات مکرر در روابط گزارشدهی میتواند برای کارکنان چالشبرانگیز باشد، زیرا اولویتهای محصول تغییر میکند و کارکنان به محصولات جدید اختصاص مییابند. این تغییرات میتواند روابط کاری را مختل کرده و با بازتعریف روابط کاری منجر به ضررهای اولیه شود.
- روابط گزارش متناقض میتواند منجر به جنگ قدرت برای منابع انسانی شود. همچنین ممکن است هنگام واکنش به تغییرات بازار به دلیل تعداد افرادی که باید در تصمیمگیری دخیل باشند، زمان تاخیر وجود داشته باشد.
این نوع سازمان چگونه کار میکند؟
سازمانهای ماتریسی حداقل دو ساختار سلسلهمراتبی دارند. اگرچه ممکن است در ابتدا گیجکننده به نظر برسد، اعضای تیم معمولاً یک مدیر اصلی برای بخشی که به آن گزارش میدهند، دارند.
عملکرد آن مشابه ساختار کاری سنتی است. به عنوان مثال، اعضای تیم که در بخش فناوری اطلاعات کار میکنند، به مدیر فناوری اطلاعات گزارش میدهند و او نیز به نوبه خود به معاون بخش مربوطه گزارش میدهد. در نهایت، تمام خطوط گزارش به مدیرعامل ختم میشود.
پیشنهاد میشود از صفحه خدمات آموزش سازمانی دکتر امیرحسین مظاهری بازدید نمایید
بااین حال، برخلاف ساختار سلسلهمراتبی سنتی، در ساختار سازمان ماتریسی ، اعضای تیم به مدیران پروژه نیز گزارش میدهند. اجرای یک پروژه اغلب مستلزم بسیج مهارتهای اعضای بخشهای مختلف است: فناوری اطلاعات، بازاریابی، امورمالی و غیره. بنابراین منطقی است که برای هر پروژه یک مدیر واحد داشته باشیم.
انواع مختلف سازماندهی ماتریسی
سه نوع سازمان ماتریسی وجود دارد که هر کدام اختیارات کم و بیش به مدیر پروژه میدهند. برای روشن شدن چیزها، میتوانید این اشکال مختلف سازماندهی را در مقیاسی تجسم کنید که مدیر پروژه و مدیر بخش هر کدام در انتهای کار خود بر روی آن ایستادهاند.
انواع ساختارهای ماتریسی
-
سازمان ماتریسی ضعیف
سیستمی است که در آن مدیر پروژه کمترین قدرت تصمیمگیری را در مقایسه با سایر اشکال سازماندهی ماتریسی دارد. زمانی که مدیر پروژه اختیارات محدودی بر آن داشته باشد، بودجه و برنامه زمانبندی پروژه تحت مسئولیت رئیس بخش باشد، ما از یک ماتریس ضعیف صحبت خواهیم کرد. اجرای یک طرح ارتباطی میتواند به حفظ ارتباطات روان در چارچوب این نوع سازمان کمک کند.
-
سازمان ماتریسی متعادل
در این سیستم، رئیس بخش و مدیر پروژه دارای اختیارات مساوی هستند و اعضای تیم به هر دوی آنها گزارش میدهند. بنابراین، ارتباطات بین همه افراد مسئول بازمیماند، که به پروژه اجازه میدهد بدون مشکل به جلو برود.
-
سازمان ماتریسی قوی
در این سازمان ماتریسی، مدیر پروژه بیشترین قدرت تصمیمگیری را در اختیار دارد، درحالیکه مدیر بخش اختیارات محدودتری دارد. این قویترین ساختار سازمان ماتریسی است. توجه داشته باشید که اگرچه تصمیمگیری کلیدی به عهده رئیس بخش نیست، او همچنان میتواند بر پروژه نظارت کند.
