برای اینکه بتوانید به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنید، ضروری است در ابتدا آنها را بشناسید و سپس به آنها اعتماد کنید. یکی از تکنیک‌هایی که می‌تواند باعث ایجاد اعتماد بین اعضای یک تیم شود، تکنیک پنجرۀ جوهری است. شما به کمک این تکنیک می توانید به خوبی با در اختیار قرار دادن اطلاعاتی از خودتان، اعتماد دیگران را جلب کرده و کم‌کم رابطه نزدیک‌تری با آنها ایجاد کنید.
پنجره جوهری چیست؟
در سال 1995 میلادی دو نفر از روانشناسان خارجی به نام‌های جوزف لوفت و هرینگتون اینگهام، مفهومی را با عنوان پنجره جوهری، که برگرفته از نام خود این دو نفر بود، وارد عرصه روانشناسی کردند. به کمک این مفهوم می‌توان به سادگی خودآگاهی را بالا برد و در بین افراد یک تیم، درک متقابل از یکدیگر را ایجاد کرد. این تکنیک همچنین می‌تواند باعث ایجاد همدلی، رفاقت، شناخت شود و ارتباط میان کارمند و کارفرما را بهبود بخشد
چگونه اعتماد دیگران را جلب کنیم؟
زمانی که دیگران را بشناسیم و از ویژگی‌هایشان آگاه شویم؛ می‌توانیم به آنها اعتماد کنیم. هرچه ادراک بهتری از دیگران داشته باشید و با آنها ارتباط بیشتری برقرار کنید، رابطه صمیمانه و اعتماد بیشتری بین شما شکل می‌گیرد. یکی از روش‌هایی که به خلق اعتماد کمک می‌کند، «پنجره جوهری» است. به کمک این مدل، می‌توانید با افشای اطلاعاتی درباره خودتان و ایجاد یک ارتباط اثربخش، اعتماد دیگران را جلب کنید و با استفاده از بازخوردهایی که از دیگران می‌گیرید، ویژگی‌هایتان را بهتر بشناسید و خودآگاهیتان را نیز افزایش دهید.
عوامل موثر در شکل‌گیری یک ارتباط اثربخش کدام‌اند؟
از نظر هر فردی اعم از مدیر یا غیرمدیر طیف رفتاری او برای خود از وضعیت کاملاً شناخته تا کاملاً ناشناخته قرار دارد. الگوی رفتاری این فرد(در اینجا مدیر) برای دیگری (که در اینجا کارمندش فرض می‌شود) در طیف کاملاً شناخته تا ناشناخته قرار می‌گیرد. یعنی برخی رفتارهای مدیر برای خودش شناخته و برخی ناشناخته و برخی ویژگی‌های همین مدیر برای کارمندش شناخته و برخی دیگر ناشناخته است. با ترکیب این دو مقوله، چهار ناحیه برای هر فرد شناسایی نمودند
خانه‌های پنجره جوهری
برای دستیابی به معنای پنجره جوهری، لازم است تا در ابتدا با خانه‌های این پنجره بیشتر آشنا شوید.
خانه‌های ان پنجره عبارتند از:
1) منطقه عمومی (خود آشکار): نشان‌دهندۀ جنبه‌هایی از شخصیت فرد بوده که توسط او و دیگران معلوم است.
2) منطقه کور (خود کور): نشان‌دهندۀ جنبه‌هایی از شخصیت فرد است که برای دیگران شناخته شده ولی برای خود فرد ناشناخته است.
3) منطقه پنهان (خود خصوصی): در این منطقه، جنبه‌هایی از شخصیت فرد برای خود فرد آشنا ولی برای دیگران ناشناخته است.
4) منطقه تاریک (خود ناشناخته): جنبه‌های شخصیتی فرد، نه برای خود و نه برای دیگران شناخته شده نیست.
مطابق مدل پنجره جوهری، هر اندازه ناحیه عمومی افراد گسترده‌تر شود، توان برقراری ارتباطی آنها بیشتر، انعطاف‌پذیری در سبک رهبری آنها گسترده‌تر و حالات من آنها وسیع‌تر می‌شود زیرا در این ناحیه طرفین از همدیگر شناخت دارند و امکان بروز تضاد ضعیف است. پس افراد برای افزایش توان ارتباطی خود بایستی ناحیه عمومی را گسترش دهند.
راهکارهای گسترش ناحیه عمومی
الف) افشا(خودگشودگی): یعنی این که فرد درباره خودش اطلاعاتی ارائه دهد. افشا باید به موقع و دوطرفه باشد؛ یعنی اگر در فرآیند ارتباطات فقط یک طرف اقدام به خودگشودگی نماید و دیگری آن را انجام ندهد، ارتباط برقرار نمی‌شود. افشا باعث پیشروی ناحیه عمومی در خصوصی شده و ناحیه خصوصی را کوچک می‌کند.
ب) بازخورد: باعث گسترش ناحیه عمومی در ناحیه کور می‌شود.
پنجره جوهری چه تاثیری در روابط سازمانی می‌گذارد؟
پنجره جوهری، به ایجاد اعتماد بین افراد مختلف یک گروه و سازمان کمک می‌کند و درنتیجه، بر ایجاد یک تیم مفید و کارآمد اثر می‌گذارد. کار کردن در تیمی که همه کارکنان با یکدیگر صادق هستند و به هم اعتماد دارند، برای همه افراد لذت‌بخش است. کار کردن در چنین تیمی، دستیابی به سطح بالایی از موفقیت و کارایی در انجام وظایف و اهداف را به دنبال دارد.
اگر بین اعضای یک تیم اعتماد نباشد، آن تیم با شکست مواجه می‌شود. بنابراین، اعتماد بخش ضروری در شکل‌گیری آن است؛ که یکی از راه‌های رسیدن به آن استفاده از مدل پنجره جوهری است. به کمک این مدل، می‌توانید رابطه صمیمانه و اعتماد بیشتری با دیگر اعضای سازمان برقرار کنید، مشکلات را حل کرده و به عنوان یک تیم، به طور مؤثر در کنار یکدیگر کار کنید.
پنجره جوهری در مدیریت
زمانی که شما مدیریت یک سازمان و یا یک بخش را به عهده می‌گیرید، باید بتوانید با کارمندان خود روابط پویایی را ایجاد کنید. بدون شک این رابطه بدون شناخت و اعتماد متقابل بین افراد به وجود نمی‌آید. شما به کمک تکینک پنجره جوهری می‌توانید باعث آشکارسازی بخش‌های ناشناخته خود و کارمندان خود شده و بدین صورت یک رابطه پویا با یکدیگر ایجاد کنید.
از مهمترین کاربردهای این تکنیک در مدیریت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توانایی راه‌اندازی سیستم ارائه انتقادات و پیشنهادها
- جلوگیری از تنش های مختلف در محیط کاری
- ایجاد حس دوستانه در میان همکاران
- بالا بردن شناخت و آگاهی های متقابل
- ایجاد تعاملات مثبت بین کارمندان و کارفرمایان
- بالا بردن راندمان کاری
در تفسیر پنجره جوهری رعایت این نکات الزامی است:
- همه افراد علاقه‌ای به دانستن تمامی نکات و خصوصیات شما ندارند.
- قبل از اینکه شروع به طرح چنین مسئله‌ای کنید، باید از مکانی که خودتان در آن قرار دارید و همچنین نظر دیگران در خصوص جایگاه شما، آگاهی داشته باشید.
پنجره جوهری چه مزایایی دارد؟
از جمله مزایای پنجره جوهری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- کمک به درک و فهم ویژگی‌های خود
- بهبود شخصیت
- ارتقا مهارت‌های ارتباطی
- توسعه روابط میان فردی
- توسعه روابط بین گروهی
- ایجاد اعتماد
- بهبود کار تیمی
- کاهش استرس
- افزایش خودآگاهی
- ایجاد روابط قوی‌تر
تمرین تکنیک جوهری
اگر می‌خواهید پنجره جوهری شخصیت را برای خودتان ایجاد کنید، باید دست به یک تمرین خلاقانه بزنید. تمرین مربوط به این تکنیک به این صورت است که ۵۶ صفت در اختیار فرد قرار می‌گیرد و آنهایی را که در خود می‌شناسد، انتخاب می‌کند، سپس همین : صفات به دیگران داده می‌شود و دیگران باید صفاتی که در آن فرد می‌بینند انتخاب کنند
صفاتی که هم فرد انتخاب کرده است و هم دیگران در خانه گشوده (عمومی) قرار می‌گیرند. مواردی که فرد انتخاب کرده ولی دیگران انتخاب نکردند به خانه پنهان می‌روند. صفاتی که فرد انتخاب نکرده ولی دیگران انتخاب کرده‌اند به خانه کور می‌روند. مواردی که هیچ کدام انتخاب نکردند به خانه مجهول یا نشناخته می‌روند. ممکن است سایز خانه‌ها بر اساس تعداد صفات تغییر پیدا کنند
