هوش کلامی، ترفند سخن گفتن

فن‌بیان یا «Speaking Skills» مهارت سخن گفتن شفاهی است. فن بیان تکنیکی است که به شما در داشتن روابط عمومی خوب با دیگران کمک می‌کند. داشتن فن بیان خوب فقط به شما پیش‌زمینه‌ای می‌دهد که بتوانید گوینده و یا مذاکره کننده عالی شوید، اما هوش کلامی حوزه‌های گسترده  اما مشترک با فن بیان دارد.

داشتن هوش کلامی باعث جذابیت سخن‌وری برای شنونده می‌شود و در موقعیت‌های شغلی و اجتماعی مانند شاه کلید عمل می‌کند که تمام قفل‌ها را را برای شما باز می‌کند. کسی که هوش کلامی دارد در سخت‌ترین شرایط برنده از میدان خارج می‌شود و همواره اثر خوبی از خود در میان دیگران به جا می‌گذارد.

آیا هوش کلامی را می‌توان تقویت کرد؟

البته بعضی افراد به طور ناخودآگاه از هوش کلامی برخوردار هستند، اما اینطور نیست که نتوان آن را ارتقا داد. هر کاری با شناخت و تمرین تقویت می‌شود.

تقسیم‌بندی هوش کلامی بر اساس نظریه گاردنر

●شناختن معنای کلمات

باید معنای کلمات را بشناسید تا از آن‌ها در جایگاه مناسبی استفاده کنید. بار معنایی کلمات متفاوت است و در هر فرهنگی کلمات بار معنایی خاص خود را دارند. ممکن است شما بدون هیچ غرضی از کلمه‌ای استفاده کنید که بار معنایی متفاوتی از منظور شما داشته و همین مسئله باعث سو برداشت دیگران شود.

● آواشناسی

فرض کنید معنای کلمه را دانستید و در جای مناسب خود به کار بردید اما اگر با لحن مناسب بیان نکنید نتیجه‌ عکس خواهد داد. بنابراین استفاده از لحن و آوای مناسب نیز نشانی از داشتن هوش کلامی است. یک جمله را با چندین لحن بگویید و اثر آن را بر مخاطب حس کنید. گاهی لحن باعث موضع‌گیری مخاطب در مقابل درخواست منطقی می‌شود.

● شناخت دستور زبان

مهارت چینش کلمات کنار هم بسیار به زیبایی بیان کمک می‌کند. افراد ماهر با استفاده از کم‌ترین کلمات بیشترین تاثیر را بر مخاطب می‌گذارند.

●کاربرد واژه‌ها در موقعیت‌های مختلف

هر واژه پیام خاص خود را می‌رساند. پس مراقب پیامی که می‌دهید باشید. برای دقت بیشتر باید دانست با چه کسی و به چه منظوری سخن می‌گویید. کسی که هوش کلامی دارد نحوه‌ صحبت کردن او با یک کودک، یک استاد، یک فروشنده و دوست و همسر خود متفاوت است. بزرگان سخن‌وری در شعر و نثر همواره دقت زیادی در به کار بردن این چهار دانش داشته‌اند.

در برخی مشاغل داشتن هوش کلامی بسیار با اهمیت است و حتی می‌تواند سرنوشت شخص یا جامعه‌ای را تغییر دهد.

مثلا یک وکیل با ارائه لایحه‌ای موثر و همین‌طور دفاع از موکل خود می‌تواند او را از مرگ نجات دهد و یا او را به کام مرگ بکشاند،  یا یک مترجم را در نظر بگیرید بدون شناخت بار معنایی کلمات و چینش اشتباه واژه‌ها می‌تواند ترجمه را به کلی تغییر داده و مفهوم دیگری را منتقل کند.

با دیدن تیترهای روزنامه‌ها هم متوجه نحوه انتقال پیام خواهید شد. گاهی یک جمله درست است اما معنای آن چیز دیگری را می‌رساند و با تغییر کلمات می‌تواند مطلبی را برجسته کرده و مورد تاکید بیشتر قرار دهد. یک فروشنده می‌تواند با داشتن هوش کلامی به زیبایی سخن بگوید، بازار را در دست بگیرد و تمام رقبا را پشت سر بگذارد. این‌ها که گفته شد فقط چند نمونه از مشاغلی بود که با هوش کلامی و مهارت سخن‌وری در ارتباط است.

ترفندهای تسخیر کننده سخن

• ساده بیان کنید. کلام باید مقصود شما را برساند و هر چه ساده‌تر بیان شود بهتر است.
• کلامی که همراه با هوش کلامی نباشد نوعی گزافه‌گویی است که ممکن است به نوعی به شخصیت خود یا دیگران لطمه وارد شود.
• خوب گوش دادن را یاد بگیرید. هر انسانی دو گوش دارد و یک دهان این به این معنی است که دوتا بشنو یکی بگو.
• دفترچه‌ای برای خود در نظر بگیرید و برای واژه‌هایی که دارید یک یا چند مترادف یادداشت کنید تا دایره لغات تان بالا برود.
• لغات جدید را در جمله به کار ببرید.
• جمله‌ها را در داستان یا سخنرانی به کار ببرید.
• داستان‌تان را در مقابل آینه برای خود تعریف کرده و صدای خود را ضبط کنید. صدا را گوش کنید و باز جای کلمات مترادف زیباتری جایگزین کنید.
• در صحبت‌های روزمره این لغات را به کار ببرید.
• تکیه کلام‌های خود را پیدا کرده و یاداشت کنید و کلمات مترادف و مناسبی جایگزین آن‌ها کنید.
• بجای آواهایی مثل اممممم ، اععععع، سکوت کوتاهی کنید وبه مخاطبین خود نگاه کنید.
• در حین گفتن داستان و یا سخنرانی از جملات طنزآمیز و ضرب المثل استفاده کنید.

بداهه گویی را تمرین کنید

بداهه گویی یعنی بتوانید در هر شرایطی و بدون آمادگی قبلی در رابطه با موضوعی ساده و روان صحبت کنید.

با تمرین بداهه گویی در صحبت کردن حاضر جواب می‌شوید و همیشه جواب در آستین دارید. برای بداهه‌گویی از مدل PREPهم می‌توانید استفاده کنید. هر کدام از حروف این کلمات دارای معنی خاصی هستند که زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

Point:  اشاره یعنی مرکز و هدف مطلب را بدانید ودر طول سخنرانی از آن فاصله نگیرید.

Reason:  دلیل یعنی دلیل سخنرانی و ارائه مطلب را بدانید و دلایل کافی بیاورید.

Example: نمونه یعنی در حین سخنرانی مثال بیاورید با مثال عملی بودن و قابل اجرا بودن مطلب را برسانید.

Point: نکته حائز اهمیت یعنی مجدد مرکز و هدف مطلب را بیان کنید تا در ذهن مخاطب‌تان باقی بماند.

سخن آخر

ممکن است وقتی بحث هوش کلامی پیش بیاید همه مردم بگویند ما که بلد هستیم هر روز در حال صحبت کردن هستیم اما چند درصد از آن‌ها سخن می‌گویند. مهارت هوش کلامی پدیده بسیار جالبی است چون باعث می‌شود افراد برای ادامه مکالمه با یک فرد که در تاکسی یا اتوبوس است مسیر خود را عوض کنند تا از سخنان فرد مقابل بهره گیرند.