معمولا در مدرسه و دانشگاه مفاهیمی به خوردمان داده می‌شود که با بی‌حوصلگی از کنارشان عبور می‌کنیم. تجارت الکترونیک از همین دست مفاهیم است. در مورد آن می‌خوانیم، سر جلسه امتحان می‌نشینیم و در چشم به هم زدنی همه آنچه خوانده‌ایم را فراموش می‌کنیم. گاه آن‌قدر یک موضوع کلیشه‌ای می‌شود که دیگر حال‌مان از شنیدن اسمش به هم می‌خورد. تجارت الکترونیکی با وجود اینکه نامش در حال تبدیل شدن به یک کلیشه است، اما خودش روز‌به‌روز نفوذ بیشتری در زندگی روزمره ما پیدا می‌کند. در ادامه می‌خواهیم خیلی ساده، مفاهیم ابتدایی تجارت الکترونیک را با هم مرور کنیم. در این نوشته تا حد امکان از آوردن اصطلاحات و جزییات تخصصی خودداری کرده‌ایم.
تجارت الکترونیکی چیست؟
تجارت الکترونیکی به خرید و فروش کالا و خدمات از طریق اینترنت گفته می‌شود. مفهوم تجارت الکترونیکی برای اولین بار در دهه ۶۰ میلادی مطرح شد. با افزایش دسترسی به شبکه جهانی اینترنت در دهه‌ی ۹۰ میلادی، به‌تدریج سر و کله فروشندگان آنلاین پیدا شد. سال ۱۹۹۵ بود که «جف بزوس» (Jeff Bezos) کسب‌و‌کار فروش آنلاین کتاب را شروع کرد و اولین گام برای آغاز امپراتوری «آمازون» را برداشت.
در همان سال، شرکت «ای‌بی» (eBay) هم با راه‌اندازی یک وب‌سایت مخصوص مزایده، وارد این عرصه شد.
همگام با پیشرفت فناوری اطلاعات و افزایش دسترسی عموم به اینترنت، تجارت الکترونیکی هم بیست سال فرصت داشت تا تکامل پیدا کرده و به وضعیت امروزی برسد.
انواع تجارت الکترونیکی با مثال
در کتاب‌های مختلف، تجارت الکترونیکی را در چهار دسته‌ی مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند و از آن‌ها به عنوان سناریو‌های فروش یاد می‌شود. به‌طور خلاصه انواع مدل های تجارت الکترونیکی عبارتند از:
-
سبک B2B
کلمه اختصاری B2B از عبارت انگلیسی Business to Business آمده؛ در این‌جا از مشتری (به معنای عامیانه‌اش) خبری نیست و معاملات بین صاحبان کسب و کار صورت می‌گیرد. یک مثال ساده می‌آوریم: پلتفرمی آنلاین را در نظر بگیرید که در آن یک تولید‌کننده مواد غذایی از یک تولید‌کننده نمک، جنس می‌خرد. «علی‌بابا» (Alibaba) از بزرگ‌ترین بازارهای آنلاین B2B است.
-
سبک B2C
این کلمه از عبارت انگلیسی Business to Customer ریشه گرفته است؛ این نوع از تجارت الکترونیک، بیش از سایرین برایمان آشنا است. سایت‌هایی مثل آمازون و دیجی‌کالا در این دسته قرار می‌گیرند. در این‌جا یک کسب‌و‌کار، در قالب یک فروشگاه اینترنتی، کالاهایی را برای فروش در اختیار مشتریان عام قرار می‌دهد. ناگفته نماند که آمازون از طریق پلتفرم Amazon Business فعالیت‌هایی از نوع B2B هم انجام می‌دهد.
-
سبک C2B
C2B از کلمه‌ی Customer to Business نشات گرفته؛ این‌گونه سایت‌ها را در چند سال اخیر زیادتر می‌بینیم. در این‌گونه از تجارت الکترونیک، مشتری یک پروژه را تعریف کرده و بودجه خود را برای انجام پروژه مشخص می‌کند. در این حالت صاحبان کسب و کار (در بسیاری از موارد افراد متخصص یا فریلنسرها) حق‌الزحمه خود را برای انجام پروژه اعلام می‌کنند. مشتری وارد عمل می‌شود و شرکت مورد نظرش را انتخاب می‌کند. وب‌سایت‌هایی مثل «پونیشا» (Ponisha.ir) یا «ایلنس» (Elance.com) کارشان از جنس C2B است.
-
تجارت الکترونیک به سبک C2C
این کلمه از عبارت انگلیسی Customer to Customer آمده؛ در این نوع از تجارت، مشتری‌ها به‌طور مستقیم با هم در تعامل هستند. افراد می‌توانند کالاهای مورد نظرشان را برای فروش بر روی سایت قرار دهند یا اینکه نسبت به خرید کالا از سایر افراد اقدام کنند. وب‌سایت‌هایی مثل «ای‌بی» (eBay) و «اتسی» (Etsy) در این دسته قرار می‌گیرند.
در کنار این چهار دسته، دو مفهوم مهم دیگر هم وجود دارند که این روزها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. بد نیست این دو عبارت را هم به خاطر بسپارید: «خرده‌فروشی آنلاین» (Online Retail) و «بازار آنلاین» (Online Marketplace).
-
خرده‌فروشی آنلاین
یک خرده‌فروش آنلاین، کالاهای مورد نیاز عموم را در یک پلتفرم آنلاین (وب‌سایت یا اپلیکیشن موبایل) برای فروش در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. کل فرایند توسط صاحب اصلی کسب و کار، کنترل و مدیریت می‌شود. دیجی‌کالا از نمونه‌‌های داخلی این نوع تجارت است. پیش از این در مورد دلایل منطقی خرید از یک فروشگاه آنلاین برایتان نوشته بودیم.
-
بازار آنلاین
اما در مدل «بازار آنلاین»، شرکت‌ها و افراد شخص ثالث حضور پررنگی دارند؛ به‌طوری‌که می‌توانند خودشان محصولات مورد نظرشان را برای فروش روی سایت قرار دهند. فعالیت‌های سایت‌هایی مثل «اتسی» (Etsy)، علی‌بابا و آمازون از نوع بازار آنلاین است.
همه چیز درباره تجارت الکترونیکی
تجارت الکترونیک نیز مثل تمام تکنولوژی های دیگر مزایا و معایب خود را دارد.
مزایای تجارت الکترونیکی
این مزایا می تواند هم برای مشتریان و هم برای کسب و کارها باشد. از جمله مزایا برای مشتریان عبارت است از :
- آسایش و راحتی
- صرفهجویی بسیار در زمان
- دسترسی به گزینه های بی شمار برای خرید
- مقایسه محصولات و خدمات با یکدیگر در محیط آنلاین
- دسترسی به نظرات دیگران در مورد یک محصول یا خدمات خاص
- کوپن ها و تخفیف ها در فضای مجازی
اما مزایایی که تجارت الکترونیکی برای صاحبان کسب و کارها دارد عبارتند از:
- افزایش بیشمارمشتریان
- دسترسی به مشتریان در هر نقطه از کشور و حتی جهان
- نداشتن تعطیلی
- پرداخت آسان هزینه ها توسط مشتریان
- تراکنش های فوری
معایب تجارت الکترونیکی
معایب تجارت الکترونیک را نیز می توان هم برای مشتریان وهم برای برای صاحبان کسب و کارها در نظر گرفت.
از معایب آن برای مشتریان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دسترسی به اطلاعات بانکی افراد
- لمس نکردن محصول مورد نظر از نزدیک
- تاخیر در دریافت محصول مورد نظر
- نیاز به اینترنتتج
- از معایب آن برای صاحبان کسب و کارها نیز می توان موارد زیر را در نظر گرفت:
- به خطر افتادن اطلاعات خصوصی افراد توسط هکرها
- هزینه های زیرساختی زیاد
- کالای مرجوعی و خدمات پس از فروش
- صرف هزینه برای روز رسانی کسب و کار
امروزه تجارت الکترونیک به یک نیاز ضروری برای کسب و کارها تبدیل شده و روز به روز در حال پیشرفت است. درواقع نوعی فروش و بازاریابی است که به صورت مدرن و در بستر اینترنت صورت می گیرد. بنابراین برای پیاده سازی آن در کسب و کارها باید تخصص های لازم را در این زمینه به دست آورد. شما می توانید برای کسب اطلاعات کافی در زمینه فروش و بازاریابی اینترنتی، در دوره های فروش و بازاریابی در سایت ثروت آفرینان شرکت کنید.
موفق و پایدار باشید.
